اثر فواصل ردیف کاشت بر درصد جذب تابش، عملکرد دانه و شاخص های رشد ارقام کلزا (brassica napus l.) در کشت دوم بعد از برنج

به منظور بررسی اثر فواصل ردیف کاشت بر عملکرد دانه و تغییرات شاخص های رشد ارقام کلزا (brassica napus l.) به صورت کشت دوم در اراضی شالیزاری، آزمایشی طی دو سال زراعی 83 -1382 و 84-1383 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. چهار رقم کلزا به نام های hyola308، rgs003، pf7045/91 (ساری گل) و hyola401 به عنوان عامل اصلی و سه فاصله ردیف کاشت 20 ، 25 و30 سانتی متر با تراکم ثابت 40 بوته در متر مربع به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاصل از تجزیه مرکب داده های دو ساله نشان داد که رقم ساری گل (pf7045/91) در هر دو سال دارای حداکثر سرعت رشد نسبی (rgr) (29/4 گرم بر گرم در 10 درجه روز - رشد، سرعت رشد گیاه (cgr) (25/9 گرم بر متر مربع در 10 درجه روز - رشد)، شاخص سطح برگ (lai) (89/1) و سرعت جذب خالص (nar) (89/15 گرم بر متر مربع در 10 درجه روز - رشد)، عملکرد دانه (2043 کیلو گرم در هکتار) و درصد روغن دانه (19/34 درصد) بود و از این لحاظ اختلاف معنی داری در سطح احتمال یک درصد با سایر ارقام داشت و رقم hyola308 از نظر شاخص های فوق کمترین مقدار را دارا بود. مقایسه تأثیر فواصل ردیف کاشت بر شاخص های رشد ارقام مورد مطالعه نشان داد که فاصله ردیف کاشت 20 سانتی متر نسبت به سایر فواصل کاشت دارای بیشترین rgr (28/4 گرم بر گرم در 10 درجه روز - رشد)، cgr (98/6 گرم بر متر مربع در 10 درجه روز - رشد)، lai(706/1)، nar (25/10 گرم بر متر مربع در 10 درجه روز - رشد)، عملکرد دانه (1777 کیلو گرم در هکتار) و درصد روغن (35/33 درصد) در هر دو سال آزمایش بود و از لحاظlai و nar اختلاف معنی داری با سایر فواصل ردیف کاشت داشت. رقم pf7045/91 بیشترین و رقم hyola308 کمترین درصد جذب تابش (به ترتیب 5/75 و 5/61 درصد) را در بین ارقام کلزا داشتند و فاصله ردیف کاشت 20 سانتی متر نیز بیشترین درصد جذب تابش (5/68 درصد) را دارا بود. به طور کلی رقم pf7045/91 دارای حداکثر سرعت رشد نسبی (rgr)، سرعت رشد گیاه (cgr)، شاخص سطح برگ (lai)، سرعت جذب خالص (nar)، درصد جذب تابش، عملکرد دانه و درصد روغن دانه بود و فاصله ردیف کاشت 20 سانتی متر با وجود عدم اختلاف معنی دار از لحاظ صفات ذکر شده نسبت به فواصل دیگر برتری داشت.